بشقاب قلم زنی

قلم زنی عبارت از تزیین و کندن نقوش بر روی اشیای فلزی به وسیله قلم و با ضربه چکش است . قلم زنی یکی از معروف ترین و قدیمی ترین رشته های هنرهای دستی و سنتی ایران می باشد . قلم زنی بر روی ظروف طلایی ، نقره ای ، برنجی و مسی قابل انجام است اما امروزه به دلیل قیمت پایینتر و استحکام بیشتر مس ، قلم زنی بر روی ظروف مسی رواج بیشتری دارد که می توان به عنوان مثال به بشقاب های مسی قلم زنی شده ، سینی های مسی قلم زنی شده ، گلدان های مسی قلم زنی شده ، ظروف پذیرایی قلم زنی شده و … نام برد که در آن روح سرد فلز با هنر قلم زنی جلوه و نمایی دیگر یافته است .

تاریخچه قلم زنی

پیشینه تزیین ظروف فلزی همچون بشقاب به وسیله قلم زنی به زمان سکاها که نژادی آریایی داشته اند نسبت داده می شود . متاسفانه پیشینه این هنر در ایران تاریخچه روشنی ندارد اما با استناد به جام های طلایی مارلیک می توان گفت فلزکاری و قلم زنی در هزاره اول پیش از میلاد در ایران رواج داشته است .

قلم زنی در دوره هخامنشی دچار تحولی شگرف شد . این دوره اوج هنر فلزکاری در زمینه ریخته گری ، چکش کاری ، مرصع کاری و قلم زنی بوده است . در دوره اشکانیان هنر قلم زنی با همان شیوه دوره هخامنشی با اندکی تغییر ادامه پیدا کرد اما به سبب حمله اسکندر و هرج و مرج بوجود آمده هنر قلم زنی در اواخر این دوره رو به رشد نهاد .

در دوره ساسانی به دلیل گسترش ارتباطات بازرگانی ایران با روم و یونان هنرهای ایرانی تحت تاثیر هنرهای رومی و یونانی قرار گرفت و تحولاتی در ساخت اشیا فلزی و نقش های روی آنها پدید آمد . خنر قلم زنی دوره ساسانی ، در دوره اسلامی توسط اعراب تقلید شده و بعدها به دلیل علاقه هنرمندان ایرانی به دین مبین اسلام ، نقش های بومی به مرور جای خود را به خطوط کوفی و آیات و احادیث داد .

هنر قلم زنی در دوره سلجوقی به دلیل علاقه حکام این دوره به هنر ، همچون سایر رشته های هنری مورد توجه و مداقه قرار گرفت و گسترش چشمگیری داشت .

قلم زنی بر روی فلزات و ساخت محصولاتی همچون بشقاب قلم زنی شده با وجود عمر طولانی خود در دوره معاصر نیز رواج فراوانی دارد و شما با سفر به شهرهای مختلف ایران و گشتی در بازارهای سنتی آن هنوز هم هنرمندانی را خواهید دید که هنر دل خود را به گرمی بر روی اشیای فلزی مثل بشقاب ، سینی ، گلدان ، شکلات خوری و … می نشانند و با ضرب آهنگ قلم و چکش روح سخت فلز را با دستان خود نرم می کنند تا نوازنده چشم باشد .

سبک های قلم زنی

در هنر قلم زنی سه سبک اصلی در ایران رایج است :

• سبک اصفهان : قلم رنی به سبک اصفهان در دو سبک قلم ریز و قلم برجسته مجزا می شود . در قلم زنی برجسته ، برجستگی های نقش عمق بیشتری دارد . این نوع قلم زنی را در ساخت ضریح اماکن مقدس می توان مشاهده کرد .
• قلم زنی به سبک تبریز : در این سبک بر خلاف سبک اصفهان که از چکش برای ایجاد نقش بر روی فلز استفاده می شود ، قلم با فشار مچ دست بر روی کار نقش ایجاد می کند . به همین دلیل قلم زنی تبریز صاف و کم عمق تر از قلم زنی اصفهان می باشد .
• قلم زنی به سبک شیراز : در سبک شیراز نیز قلم زنی به دو سبک ریزه قلم که بیشتر بر ظروف مس و برنج ، و سبک منبت یا برجسته برای ایجا نقش روی اجسام نقره ای ، انجام می شود .

قلم زنی چگونه انجام می شود ؟

در قلم زنی ابتدا پشت سطح کار را با قیر می پوشانند . این کار موجب حفظ استقامت فلز در مقابل ضربات چکش و فشار قلم و نیز جلوگیری از صدای بیش از حد می شود . سپس طرح مورد نظر مانند گل و مرغ ، اسلیمی و … یا به طور مستقیم یا انتقال از کاغذی که از قبل کار بر روی آن کشیده شده است ، روی سطح کار پیاده می شود . بعد از کشیده شدن طرح بر روی کار خطوط اصلی به وسیله قلم کنده کاری شده و سپس زمینه های کار را به وسیله ابزارهای مختلف و انواع قلم نقش می زنند . در قلم زنی بسته به نوع نقش و جنس کار و سبک قلم زنی از قلم های متفاوتی استفاده می شود .

پس از خاتمه قلم زنی قیر را به کمک حرارت از قطعه کار جدا می کنند و اگر ظرف مورد نظر چند تکه باشد ، تکه های مختلف را به وسیله آلیاژ قلع و از طریق لحیم کاری به هم اتصال می دهند . سپس ظروف تولید شده مانند بشقاب قلم کاری به وسیله فرچه و صابون پرداخت شده و توسط واکس و دوده جلا داده می شوند . پس از تکمیل قطعه کار سطوح قلم زنی شده را بوسیله مخلوطی از دوده و واکس پوشانده و سپس بوسیله پارچه روکش سیاه رنگ روی کار را پاک می کنند تا قسمت های برجسته به رنگ ظرف درآید و قسمت های فرو رفته همچنان سیاه باقی می ماند . به این کار سیاه قلم می گویند . این روش موجب نمایش بیشتر خطوط طرح ، برجستگی ها و زیبایی بیشتر ظرف تولید شده می شود .

بشقاب قلم زنی

بشقاب قلم زنی مسی  یکی از انواع ظروفی است که با هنر قلم زنی مزین می شوند تا تزیین کننده منازل یا دفاتر کار شما باشند . در این بشقاب قلم زنی شده طرح گل و مرغ که یکی از نقش های اصیل ایرانی است به روش نقش برجسته به زیبایی بر روی بشقاب مسی آبکاری شده با قلع نقش بسته است .

بشقاب قلم زنی به قطر 25 سانتیمتر و حدود 400 گرم وزن دارد که دور کار قطعه شعری به خط نستعلیق قلم زنی شده و زیبایی بشقاب را دو چندان کرده است . در بشقاب قلم زنی گودی های کار و خطاطی به روش سیاه قلم پر شده اند تا نقش برجسته گل و مرغ به روشنی نمایان گردد .

بشقاب قلم زنی مسی با نقش گل و مرغ منحصر به فرد خود می تواند وسیله دکوری جالب و چشم نوازی برای تزیین کمدهای دکوری و دیوارهای منزل یا محل کار شما باشد . و حتی می توانید آنرا به عنوان هدیه ای نفیس برای دوستان و عزیزانتان در نظر بگیرید .

بشقاب قلم زنی گل و مرغ به طور کامل توسط دست تولید می شود و به همین دلیل ممکن است تفاوت های جزیی در نقش کار به لحاظ اندازه و عمق برجستگی ها وجود داشته باشد .

ویژگی های مرغوبیت بشقاب قلم زنی شده :

امروزه جهت سهولت و سرعت در کار، از دستگاه های پرس برای ایجاد نقش های قلم زنی بر روی مس یا برنج استفاده می شود که این موضوع ارزش هنر دست را تا حد زیادی کمرنگ می کند. توجه داشته باشید بشقاب های قلم زنی اصیل و تولید شده با دست یکنواخت و یک دست نیستند و ممکن است تفاوت هایی در اندازه خطوط ، عمق برجستگی ها و … در یک بشقاب قلم زنی شده با طرح یکسان وجود داشته باشد . همچنین بشقاب های قلم زنی شده مرغوب وزن قابل توجهی دارند.

اصفهان از مراکز مهم هنر قلم‌زنی ایران بوده و هست و در حال حاضر بیشترین تعداد کارگاه‌های صنایع دستی اصفهان را کارگاه‌های قلم‌زنی مس و برنج تشکیل می‌دهد.

شما می توانید با کیفیت ترین ظروف قلم زنی هنرمندان اصفهانی همچون بشقاب قلم زنی مسی ، ظروف پذیرایی ، شکلات خوری قلم زنی و … که تماما کار دست می باشند، را از «سایت سوغات رسان» تهیه کنید.

فرقی نمی کند در کدام شهر یا منطقه از ایران حضور دارید «سایت سوغات رسان» سوغاتی های اعلا و با کیفیت شهرهای مختلف ایران را با مناسب ترین قیمت و در اسرع وقت به شما خواهد رساند.